Minister-president Mark Rutte verricht op 16 maart de officiële opening van het Prostate MR Center of Excellence in het UMC St Radboud en van de allernieuwste MRI-scanner. Het Prostate MR Center of Excellence van het UMC St Radboud biedt patiënten de nieuwste en meest toonaangevende diagnostiek van prostaatkanker. Het centrum combineert state-of-the-art scanapparatuur, contrastmiddelen en protocollen met jarenlange expertise. Radiologen, urologen en oncologisch specialisten werken nauw samen om patiënten de beste zorg te bieden. Het Nijmeegse centrum loopt internationaal voorop en behandelt patiënten vanuit de hele wereld. Met de officiële opening van het Prostate Center of Excellence wordt ook de Skyra 3T in gebruik genomen: het nieuwste type MRI-scanner van Siemens. Deze scanner geeft een zeer nauwkeurig driedimensionaal kleurenbeeld tot op moleculair niveau. Er is direct zichtbaar of er sprake is van kanker; waar de tumor in de prostaat precies zit; hoe agressief de kanker is en of er uitzaaiingen zijn. De patiënt heeft meteen uitsluitsel. Nauwkeuriger en snellerBij prostaatklachten wordt vaak een PSA-test (Prostaat Specifiek Antigeen) gedaan. Een verhoogd PSA in het bloed is een aanwijzing voor prostaatkanker. Echter, in tweederde van de gevallen is een verhoogde PSA-waarde niet het gevolg van prostaatkanker, maar van een ontsteking of goedaardige vergroting. Ook de andere diagnostische onderzoeken hebben hun beperkingen. De tumor wordt regelmatig gemist en de agressiviteit ervan wordt nogal eens onderschat. Prof. dr. Jelle Barentsz, onderzoeksleider MRI-diagnostiek bij prostaatkanker: ‘MRI-diagnostiek is vele malen nauwkeuriger en sneller dan de standaard diagnostiek. Je weet meteen of er sprake is van prostaatkanker of niet. Als we tijdens de scan een tumor zien, voeren we een geleide bioptie uit. Dat wil zeggen: terwijl de patiënt in de MRI ligt nemen we van het meest kwaadaardige deel van de tumor een stukje weg. We kunnen zo in zeer korte tijd alle kenmerken van de kanker in kaart brengen en een gericht behandelplan inzetten. Door de snelle diagnose is bovendien de kans op uitzaaiingen kleiner en voorkom je overbodige operaties.’ MRI-scan standaardEén op de zes mannen krijgt in zijn leven te maken met prostaatkanker. In Nederland wordt jaarlijks bij 10.000 mannen prostaatkanker vastgesteld, 2.500 patiënten overlijden jaarlijks aan de ziekte. De komende jaren groeit het aantal patiënten door de vergrijzing. Er is nog geen preventief bevolkingsonderzoek, dit in tegenstelling tot de borst- en baarmoederhalskankerscreening bij vrouwen. Barentsz: ‘Het is mijn droom en streven dat de MRI-scan standaard wordt voor mannen met een verhoogde PSA-waarde. Dan kunnen ze veel sneller en gerichter behandeld worden en worden veel operaties, met de bijbehorende problemen zoals incontinentie en impotentie, overbodig. Het Nijmeegse Prostate MR Centre of Excellence is een enorme aanwinst voor mannen met een verdenking op prostaatkanker. Ik ben er erg trots op dat we met dit nieuwe centrum in Nijmegen zoveel voor de patiënt kunnen betekenen.’

Bron: http://www.gezondheidskrant.nl/25872/minister-president-mark-rutte-opent-prostate-mr-center-of-excellence

Het bericht Minister-president Mark Rutte opent Prostate MR Center of Excellence verscheen eerst op De Prostaatkliniek.

De Nijmeegse radioloog Jelle Barentsz wil een einde maken aan de lange lijdensweg die prostaatkanker nu nog is. ‘Ik ga door tot iedereen weet dat MRI het beste is.’

Wat bijna niemand weet: prostaatkanker komt meer voor dan borstkanker. En wat ook nog te weinig bekend is: de manier waarop momenteel de diagnose wordt gesteld, is onnodig belastend en pijnlijk voor de patiënt.

Een op de zes mannen krijgt te maken met prostaatkanker, en alhoewel deze kanker in een vroeg stadium uitstekend te behandelen is, overlijden hieraan jaarlijks 2.500 mannen. Mannen worden vaak ongerust omdat ze plasklachten krijgen. Maar dat zegt eigenlijk niks, benadrukt de radioloog Jelle Barentsz van het Nijmeegse UMC St. Radboud. Dat duidt meestal op een vergrote prostaat. Van meer belang is de PSA-spiegel, de hoeveelheid ‘Prostaat Specifiek Antigeen’ in het bloed. Als de PSA-waarde hoog is, of nog verdachter, als deze stijgt, kan dat duiden op kanker. Barentsz: ‘Let wel, in driekwart van de gevallen is er niks aan de hand. Van het resterende kwart heeft de helft een onschuldige vorm van kanker waar je niks aan moet doen. In een achtste van de gevallen is de kanker wél kwaadaardig, en moet er actie worden ondernomen.’

Weefselmonsters

De conventionele aanpak bij een verdachte PSA-waarde is bepaald geen pretje. Met behulp van een rectale echo wordt de tumor opgespoord, en worden twaalf naalden in de prostaat gedirigeerd, om biopten (weefselmonsters) te nemen. Een pijnlijke procedure die, als er niks wordt gevonden, omdat de naalden net ‘naast’ de tumor zaten, ook nog herhaald moet worden. Vaak meerdere keren. Al die pijn en onzekerheid is volstrekt onnodig, weet Barentsz. In het Nijmeegse Prostate MR Center of Excellence heeft hij een nieuwe methode ontwikkeld gebaseerd op de nieuwste MRI-technieken. Zijn scans laten in één oogopslag zien óf er een tumor zit, en of deze kwaadaardig is of niet. Barentsz: ‘MRI geeft direct duidelijkheid. Is de PSA verhoogd maar is er niks te zien, dan zeggen we: niks aan de hand, ga lekker naar huis, en als de PSA over een jaar toch weer wat hoger is, kom dan maar eens terug.’

Als er een tumor aanwezig is, dan toont de scan niet alleen uiterst precies de locatie, Barentsz kan ook vaststellen of het gezwel al dan niet kwaadaardig is. Zo ja, dan wordt tijdens een tweede scan met twee of drie naalden een biopt genomen voor nader onderzoek: ‘Dat onderzoek duurt een dag, maar we experimenteren momenteel met een ‘snelpoli’ waarbij de patiënt binnen één dag zijn diagnose én zijn behandelplan heeft. Binnen een dag zekerheid! En dan moet je bedenken dat er mannen zijn die vele jaren achtereen geen zekerheid konden krijgen of ze kanker hadden of niet.’

Het behandelplan wordt opgesteld in overleg met de patiënt. Snijden heeft zeker niet de voorkeur: ‘Twintig jaar geleden, als een chirurg met borstkanker werd geconfronteerd, dan haalde hij de hele borst weg, inclusief de spieren. Dat was verschrikkelijk voor de vrouw! Gelukkig komen chirurgen daar de laatste jaren van terug; ze worden steeds voorzichtiger.’

‘Bij prostaatchirurgie zie je nog steeds dat vaak de hele prostaat wordt verwijderd. Dat is in de meeste gevallen niet nodig, en geeft allerlei complicaties. Omdat we heel precies kunnen bepalen waar de tumor zit, kunnen we heel andere technieken inzetten. We gaan binnenkort tumoren aanpakken door ze te bevriezen, met behulp van extreem koude naalden. Door de positie en temperatuur van die naalden héél precies te kiezen, kun je exact de tumor bevriezen, en de rest niet. Eenmaal bevroren, is het tumorweefsel dood en ruimt het lichaam de tumor op.’

‘We willen in de nabije toekomst ook laser gaan gebruiken, om heel gericht tumorweefsel te verhitten. Dat kan zeer lokaal, en op de MRI kun je tot op tienden van graden de temperatuur in de gaten houden. Die laserbehandeling kan onder lokale verdoving, dus dat zou zelfs poliklinisch kunnen! Opsporen, monsters nemen, en gelijk behandelen… dat gaan we in Nijmegen doen! Als eerste in Europa.’

Stad en land

Het Center in Nijmegen ontvangt patiënten uit alle delen van de wereld. Desondanks blijft Barentsz stad en land afreizen om zijn aanpak te promoten en cursussen te geven: ‘De meeste urologen weten ervan en zien de voordelen, maar kiezen in eerste instantie toch vaak voor de oude aanpak. Als het dan niet lukt, komen ze bij mij. Ik ga door tot iedere uroloog – nee, tot iedere man weet dat prostaat-MRI het beste is.’

De Pers 16 juni 2011

Het bericht Zekerheid in één dag verscheen eerst op De Prostaatkliniek.

Tumor lokaal bevroren Radiologen en urologen van het UMC St Radboud hebben, als eerste in Nederland, bij een patiënt met prostaatkanker een tumor lokaal bevroren onder MRI-geleide. De Nijmeegse behandeling is uniek omdat de artsen alleen de tumor bevriezen en niet de gehele prostaat behandelen en de procedure met MRI uitvoeren.

Interventieradioloog Jurgen Futterer: ’Dankzij MRI zien we zeer nauwkeurig waar de tumor zich bevindt en hoe agressief deze is. We kunnen de tumor zo heel gericht behandelen. We brengen in en rondom de tumor speciale naalden in. Deze worden extreem koud gemaakt, waardoor we de tumor bevriezen en de cellen vernietigen. Het lichaam ruimt de tumorcellen vervolgens zelf op. Door alleen de tumor te behandelen en niet een groter omliggend gebied is de kans op complicaties, zoals incontinentie en impotentie, aanzienlijk kleiner. Ook herstelt de patiënt naar verwachting sneller.’

Terugkerende tumoren  

Eén op de zes mannen krijgt te maken met prostaatkanker, het is daarmee de meest voorkomende kanker bij mannen. In Nederland wordt jaarlijks bij 10.000 mannen prostaatkanker vastgesteld. Cryoablatie wordt al langer toegepast bij de behandeling van prostaatkanker, vaak bij patiënten bij wie de tumor terugkeert en waarbij bestraling niet meer mogelijk is. De cryo-behandeling vond tot nu toe alleen plaats onder echobegeleiding. Hierbij wordt ook een groter deel van de prostaat bevroren omdat echografie de tumor minder duidelijk zichtbaar maakt. Ook neemt de kans op complicaties toe bij het behandelen van een groter gebied.

Wetenschappelijk onderzoek  

Inmiddels is wetenschappelijk onderzoek gestart naar de MRI-geleide cryobehandeling bij mannen met een terugkerende tumor na bestraling. De behandeling vindt plaats in het Prostate MR Center van het UMC St Radboud. Het Prostate MR center maakt deel uit van het Radboud Universitair Centrum voor Oncologie en biedt patiënten de nieuwste en meest toonaangevende MRI-diagnostiek op het gebied van prostaatkanker. Radiologen, urologen en oncologisch specialisten werken nauw samen om patiënten de beste zorg te bieden. Het Nijmeegse centrum loopt internationaal voorop en behandelt patiënten vanuit de hele wereld.

Het bericht UMC St Radboud bevriest eerste prostaattumor onder MRI-geleide verscheen eerst op De Prostaatkliniek.

De cockpit van Jelle Barentsz   Radioloog Jelle Barentsz geniet wereldfaam op het gebied van de MRI diagnostiek. Hij ‘leest’ zo’n 2000 scans per jaar en geeft lezingen van Tokio tot New York. Patiënten komen van heinde en verre om bij hem op de afdeling radiologie van het UMC St Radboud in het  “Prostate MR-Center of Excellence” een MRI scan te laten maken om snel meer zekerheid te krijgen over hun aandoening. ‘Belangrijk’ vindt de professor, want hij weet als geen ander hoe het is om met onzekerheid te leven.  

In 2006 loopt prof dr Jelle Barentsz een gedeeltelijke dwarslaesie op doordat een operatie aan zijn rug niet goed is verlopen. Als hij van de narcose bijkomt, heeft hij geen gevoel meer in zijn benen. Hij is vijftig jaar en zijn wereld stort in. ,,Tot die dag was mijn leven een succesverhaal: fijn gezin, een topcarrière, en prima werk binnen het UMC St. Radboud op fietsafstand van mijn huis. Het was onzeker of ik ooit nog zou kunnen lopen.”

Barentsz voelt zich depressief, maar komt uiteindelijk bij een neurochirurg terecht die hem nog een keer opereert. De operatie lukt, maar het duurt nog anderhalf jaar voordat de professor weer goed kan lopen. ,,Het was een vervelende onzekere periode, maar toch heeft deze periode mij een rijker mens gemaakt. Het heeft  mijn empatisch vermogen vergroot.”

Als Jelle Barentsz terugkijkt, had hij graag voor de eerste operatie een onafhankelijk behandeladvies gekregen. ,,Heel simpel; een multidisciplinair team dat zich over jouw case buigt. Je wilt zo snel mogelijk duidelijkheid, daarom juich ik het initiatief van De Prostaatkliniek erg toe. Als je je maar door één specialist laat bekijken, is dat te eenzijdig. Een advies is vaak gekleurd. Een chirurg snijdt iets weg, een radiotherapeut brandt iets weg. Maar wat is nu de meest optimale behandeling? Hoe agressief is de kanker? Waar zit het precies? Een arts kijkt ook vaak vanuit zijn eigen expertise. Ik geloof in het totaalplaatje, elke ‘patiëntcase’ moet bekeken worden door een team van specialisten.”

Inmiddels fietst de professor weer iedere dag naar zijn werk in het UMC St Radboud in Nijmegen en loopt daar in rap tempo heen en weer tussen zijn kamer en de afdeling in het UMC St. Radboud waar de MRI’s staan. Een van die scanners is de Skyra 3T: het nieuwste type van Siemens. Deze scanner geeft een zeer nauwkeurig driedimensionaal kleurenbeeld tot op moleculair niveau. Er is direct zichtbaar of er sprake is van kanker, waar de tumor precies in de prostaat zit, hoe agressief de kanker is en of er uitzaaiingen zijn. De patiënt heeft zo snel uitsluitsel en deze informatie is erg belangrijk voor een maatwerk behandelplan. Daarnaast is het een mooi apparaat waarin de patiënt zich minder claustrofobisch voelt, omdat hij ruimer is dan andere MRI’s.

Vanachter een desk met computerschermen – Barentsz’ ‘cockpit’ – leest hij de ‘plaatjes’. Het nieuwe apparaat is mooi, maar  belangrijker is het, dat de afbeeldingen zo secuur mogelijk kunnen worden gelezen. Daarvoor  is jarenlange ervaring vereist.  Jelle barentsz: ,,Vergelijk het met een snelle Ferrari. Als je geen goede chauffeur bent, sta je zo in de vangrail. Oftewel: ervaring is nodig om het maximale uit het apparaat te halen! Dat is belangrijk voor het advies voor een behandeling op maat.”

Gedreven vertelt Barentsz dat hij maanden geleden een man bij hem kwam, die om een MRI vroeg. Hij had een kwaadaardige tumor en de uroloog waar hij was geweest, had hem verteld dat zijn hele prostaat verwijderd moest worden, inclusief de vaatzenuwbundel, die belangrijk is voor de potentie. “De man zat in zak en as. Zijn mannelijkheid was belangrijk voor hem. Op de MRI scan zag  ik mogelijkheden voor een zenuwsparende operatie. Die is uitgevoerd door een andere uroloog en na de operatie kreeg ik een bericht van de patiënt. Hij was zo blij, want hij was genezen van kanker én hij was niet impotent geworden. Als je iemand zo kunt helpen, geeft dat voldoening.”

Het bericht De cockpit van Jelle Barentsz verscheen eerst op De Prostaatkliniek.

Prostaatkanker is de meest voorkomende kankersoort bij mannen. Toch rust er een groot taboe op. Want screening en onderzoek zijn nog altijd pijnlijke aangelegenheden. De nieuwe MRI-technieken die prof. dr. Jelle Barentsz met zijn groep ontwikkelde, besparen patiënten veel ellende en geven artsen nuttige informatie om tumoren te vinden en in beeld te brengen.

De ring waarin twee kickboksers het tegen elkaar opnemen, bedraagt vier bij vier meter. In deze arena vindt het gevecht plaats. Maar wat als een van de twee een blinddoek draagt? Hij weet dan wel dat zijn tegenstander in de arena staat, maar niet precies wáár. Want dat kan hij niet zien. Zijn vuisten en zijn benen gebruikt hij op goed geluk, terwijl hij zelf de ene na de andere klap en trap moet incasseren.

Een oneerlijke strijd? “Inderdaad”, beaamt hoogleraar Radiologie, prof. dr. Jelle Barentsz. “Maar precies die situatie doet zich voor bij prostaatkanker. Het is lastig om een tumor in de prostaat op te sporen en de exacte locatie te bepalen. Dat maakt behandeling met radio- therapie of opereren ook moeilijk. Je ziet niet waar je ‘tegenstander’ zich ophoudt. Dat leidt ertoe dat nu vaak de hele prostaat wordt weggehaald met alle nare bijwerkingen vandien. Met de nieuwe MRI-technieken kunnen we prostaatkanker niet alleen eerder opsporen, maar ook precies aanwijzen waar de tumor zich bevindt. Dat maakt de kans op succesvol behandelen veel groter.” UMC-radioloog prof.dr. Jelle Barentsz spreekt over innovatieve beeldvorming tijdens de sessie “Van molecuul tot mens tot markt”.

Het bericht Professor Dr Jelle Barentsz: Van Molecuul tot Mens tot Markt verscheen eerst op De Prostaatkliniek.

Bij bijna 40% van de mannen met prostaatkanker liet de MRI scan een agressievere of uitgebreidere tumor zien dan werd aangenomen op basis van eerdere diagnostiek (echografische biopten, PSA, DRE). Dit blijkt uit onderzoek van de Prostaatkliniek waarin 350 onafhankelijk behandeladviezen werden geanalyseerd.

De patiënten zijn afkomstig uit 40 ziekenhuizen en kwamen allemaal voor een second opinion en een Onafhankelijk Behandeladvies van De Prostaatkliniek. De Prostaatkliniek is een netwerk van specialisten bestaande uit urologen, radiologen en radiotherapeuten uit verschillende ziekenhuizen. Urologen als Erik Cornel (ZGT) Jean Paul van Basten (CWZ), Bart Schrier (JBZ) en radioloog Prof Jelle Barentsz (UMC St Radboud) maken onderdeel uit van de groep van 12 specialisten die allen experts zijn op het gebied van de prostaat en prostaatkanker.

Nadat de patiënt met aangetoonde prostaatkanker een MRI scan in het Prostate MR Center of Excellence – van de afdeling radiologie van het UMC St Radboud in Nijmegen- heeft gehad, worden de relevante ziektegegevens en alle uitslagen geanonimiseerd en gestuurd naar een uroloog én een radiotherapeut, uit een ander ziekenhuis, die met een onafhankelijk advies komen en dat terugkoppelen naar de aanvragend uroloog. Een objectieve ‘expert’ opinion dus binnen een korte tijd.

Eén van de experts, Prof Jelle Barentsz over het onafhankelijk behandeladvies: ,,Als patiënt wil je zo snel mogelijk duidelijkheid. Het is  belangrijk dat een multidisciplinair team zich over jouw case buigt. Als je je maar door één specialist laat bekijken is dat weinig. Een arts kijkt vaak vanuit zijn eigen expertise en zijn advies is daarmee vaak gekleurd. Een chirurg snijdt iets weg, een radiotherapeut straalt iets weg, een radioloog ziet alleen het beeld, en een patholoog beoordeelt alleen de cellen. Maar wat is nu de meest optimale behandeling? Hoe agressief is de kanker? Waar zit die precies? Ik geloof in het totaalplaatje, elke ‘patiëntcase’ moet bekeken worden door een team van specialisten.”

Functionele MRI geeft in meer dan 90% van de gevallen een goede voorspelling van de tumoragressie. Hierdoor wordt het bijvoorbeeld beter mogelijk om bij patiënten met een niet agressieve tumor af te wachten (active surveillance) zonder een ingrijpende operatie. Het is ook duidelijk dat de experts terughoudend zijn met een invasieve behandeling. Er werd immers relatief vaak (20%) active surveillance (AS) geadviseerd (zie bijgevoegd rapport).

Lees hier de volledige OBA Rapportage 2012 (PDF)

Note voor redactie: Voor meer informatie en interview aanvragen: Jos J. Immerzeel (directeur) 06 25065639 of Monica Verhoek (PR Mediabeleid) 06 11314424

Het bericht Onderzoek De Prostaatkliniek: MRI belangrijk bij opsporen én agressiviteit prostaatkanker verscheen eerst op De Prostaatkliniek.

Een MRI-onderzoek is de beste methode om van een tumor in de prostaat de exacte plaats, het precieze stadium, de agressiviteit en de omvang te bepalen. Dit blijkt uit twee promotie-onderzoeken die bij het UMC St Radboud zijn uitgevoerd. Op dinsdag 4 december is er in Nijmegen een symposium over de waarde van MRI voor diagnostiek en behandeling van prostaatkanker.

Diagnose prostaatkanker

Het wordt steeds duidelijker, dat MRI een belangrijke rol kan spelen bij de diagnose van prostaatkanker. De meest gebruikte methode om dat te doen, namelijk het bepalen van de PSA-waarde van het bloed in combinatie met een biopsie is weinig specifiek en betrouwbaar en leidt soms tot onnodige behandelingen.

Promotieonderzoek

Eén van de problemen bij prostaatkanker is het maken van het onderscheid tussen significante en niet-significante prostaattumoren. Een niet-significante tumor is er één die nooit tot klachten zou hebben geleid. Een van de conclusies uit onderzoek van radioloog in opleiding Thomas Hambrock is, dat een speciale MRI-techniek, namelijk mp-MRI, dit onderscheid beter kan maken dan de diagnostiek met een biopsie. Hij promoveert op 4 december aanstaande, evenals radiologe in opleiding Derya Yakar. Zij deed onderzoek naar het verder verbeteren van de mp-MRI diagnostiek en naar de MR-gestuurde behandeling van prostaatkanker.

Internationaal symposium

Voorafgaand aan deze promoties vindt er in Nijmegen een internationaal symposium plaats over de waarde van de mp-MRI techniek voor de patiënt. Radioloog prof. Geert Villeirs van het Universitair Ziekenhuis in Gent spreekt over de voorwaarden waaronder mp-MRI in Europa ingevoerd kan worden. Prof. Masoom Haider van de Universiteit van Toronto gaat in op de situatie in Noord-Amerika. Maarten de Rooij van de afdeling Radiologie van het UMC St Radboud en Han de Vries van zorgverzekeraar Achmea komen met gegevens over de kosteneffectiviteit van mp-MRI als onderdeel van prostaatkankerscreening. Ook de Australische uroloog dr. Les Thompson en diverse artsen en onderzoekers van het UMC St Radboud houden een inleiding.

Barrie Stevens en andere patiënten

Niet alleen medici en andere deskundigen spreken op het symposium, ook patiënten krijgen het woord. Onder hen de choreograaf Barrie Stevens, die als ambassadeur van prostaatkanker vertelt over zijn ervaringen als patiënt. Verder gaan Chris Laarakker en Karel Gooren van de Prostaatkankerstichting en de echtgenote van een patiënt in op hun ervaringen met MRI.

Bron: www.umcn.nl

Het bericht Waarde van MRI bij prostaatkanker verscheen eerst op De Prostaatkliniek.

Thomas Hambrock bewees begin deze maand dat een 3 Tesla MRI scan de beste methode is om van een tumor in de prostaat de exacte positie te bepalen. Ook geeft de MRI een goede indicatie waar zich het meest agressieve deel van de tumor bevindt, zodat gerichte biopten kunnen worden genomen. Hij promoveerde cum laude aan het UMC St R adboud in Nijmegen. Zijn proefschrift draagt hij op aan zijn grootvader die op 63-jarige leeftijd aan prostaatkanker overleed.

Thomas Hambrock verdedigt zijn proefschrift door te beginnen met een reeks korte scenes uit films met daarin een aantal grappige metaforen. Zo vergelijkt hij in ëén van de filmjes het nemen van een biopt met behulp van MRI met een boogschieter die zijn pijlen midden in de roos schiet. Radioloog Prof Jelle Barentsz roemt de humor en kunde van de kersverse doctor en is enthousiast over zijn proefschrift. Het is de eerste keer in de carrière van de professor dat een promovendus van hem cum laude afstudeert. ,,Het is prachtig om te zien hoe Thomas Hambrock het bewijs van de toegevoegde waarde van MRI diagnostiek levert.” Dat maakt nieuwsgierig.

Op naar het UMC St. Radboud waar we met Thomas Hambrock (34) afspreken in de kamer van professor Barentsz die op dat moment in Amerika verblijft. Hambrock spreekt met een licht accent. Het verraad zijn jeugd in Zuid-Afrika waar hij geboren werd en opgroeide en waar zich misschien wel het eerste zaadje in hem nestelde wat er voor zorgde dat hij zich jaren later in zou zetten voor een betere diagnostiek van prostaatkanker. Zijn opa die ook een Zuid-Afrikaan was, overleed vrij jong aan deze ziekte. Hambrock: ,,Toen bij hem in 1965 prostaatkanker werd ontdekt, zat het al in zijn botten (er was toen geen PSA meting). Nadat zijn prostaat was verwijderd, leefde hij nog 5 jaar. Mijn oma vertelde mij dat hij enorm veel pijn had van de uitzaaiingen in zijn botten. Ze vertelde ook dat hij golfbal grote knobbels (metastasen) op zijn hoofd kreeg. In die tijd werd er in Zuid-Afrika nog geen morfine gebruikt bij patiënten met kanker. Hij heeft dus lang ondraaglijk veel pijn moeten verduren. Mijn grootvader was een diepgelovig mens en in plaats van klagen, zong hij lofliederen aan God.” De verhalen over zijn opa maakten indruk op Hambrock en motiveerde hem om jaren later zijn proefschrift ‘The Value of 3 Tesla Magnetic Resonance Imaging for the Detection and Aggressiveness Assessment of Prostate Cancer’ op te dragen aan zijn grootvader Hermann August Hambrock.

Onderbehandeling

Dan maar meteen de vraag wat zijn proefschrift betekent voor de man met de verdenking prostaatkanker. Hambrock: ,,Het grote voordeel voor de patiënt is dat we bewezen hebben dat we met een 3 Tesla MRI een heel gerichte punctie kunnen nemen die precies op de juiste plaats en in het meest agressieve gedeelte van de tumor plaatsvindt. Een deel van de prostaatkankers zijn laag agressief en veroorzaken geen klachten en de man gaat er niet aan dood. Daarom worden deze kankers ook wel niet-significante genoemd. De agressie van de kanker wordt tot nu toe bepaald door pathologisch onderzoek van tumorweefsel, verkregen met een echografisch geleid biopt via de anus en uitgedrukt in de zogenaamde Gleason gradering. De juiste bepaling is van zeer groot belang voor de bepaling van de juiste therapie en de prognose. En dat is nu juist de valkuil! Met de tot nu toe gebruikelijke rectale echogeleide biopsie (het wegnemen van stukjes weefsel via de anus) wordt niet alleen een aanzienlijk aantal prostaatkankers gemist, maar wordt ook het meest agressieve deel van de kanker in 40 procent niet gevonden, wat leidt tot het later ontdekken van de tumor of tot onderschatting van de agressie ervan. Dit resulteert dan in onderbehandeling of inefficiënte behandeling. ”

In de afgelopen 5 jaar heeft 25 procent van de mannen hun PSA laten testen. Dit aantal neemt jaarlijks toe. Helaas is niet alleen de PSA verhoogd bij kanker, maar wordt dit ook vaak gezien bij goedaardige prostaataandoeningen. Wanneer het PSA niveau boven een bepaalde waarde komt, wordt overgegaan tot de echografische biopten. Op zo’n 10 a 12 plekken in de prostaat wordt er weefsel afgenomen. Hambrock: ,,De biopten zijn vervelend voor de patiënt en niet betrouwbaar genoeg. We onderzochten patiënten met een verhoogd PSA en die minimaal 2 sessies echografische biopten hadden ondergaan en waarbij de urologen geen kanker hadden geconstateerd. Na de MRI bleek dat in 41-59 procent van de gevallen toch kanker werd gevonden waarvan 86-93 procent met een significant caricinoom en dus behandeld moet worden.”
De MRI geleide biopsie liet in de onderzoeken zien dat er in 95 procent een exacte overeenkomst was tussen de uitslag van het biopsie-preparaat en het MRI beeld wat betreft het aantonen van de agressieve tumoren. Bij een echo-biopt was dit slechts in 54 procent het geval. Bovendien waren met MRI slecht 3 naalden nodig tegen 10 van het echo-biopt. MRI kent ook nadelen. Deze techniek is nog niet overal beschikbaar, dus niet iedere man kan hier gebruik van maken.

Hambrock: ,,Mijn collega onderzoeker Caroline Hoeks heeft aangetoond dat met MRI juist de niet agressieve (niet relevante- insignificante) tumoren niet en de agressieve wel goed zijn te zien. Dat betekent dat we uiteindelijk alleen de ‘significante’ tumoren met MRI ontdekken, zodat we alleen die tumoren behandelen, en de insignificnate tumoren waar de man mee, maar niet aan doodgaat niet. Dit laatste moet echter nog in een groter onderzoeksverband worden bevestigd, alvorens breed te kunnen worden geïmplementeerd. Zo’n studie onder leiding van Nijmegen, samen met het UMCU, Erasmus MC en ZGT in Hengelo is in 2013 gepland.

Stellingen van Thomas Hambrock

- Iedere man met de diagnose van prostaatkanker moet een multiparametrische MRI ondergaan.

- Iedere man met een blijvende verdenking op het hebben van prostaatkanker moet een multiparametrische MRI ondergaan.

- Iedere man bij wie een nauwkeurige bepaling van de agressiviteit van prostaatkanker nodig is moet een multiparametrische MRI ondergaan.

Bron: The Value of 3 Tesla Magnetic Resonance Imaging for the Detection and Aggressiveness Assessment of Prostate Cancer by Thomas Hambrock

Auteur: Monica Verhoek

Het bericht In de roos met MRI verscheen eerst op De Prostaatkliniek.

Jeroen Veltman (36) van het ZGT (Ziekenhuisgroep Twente) is één van de 35 radiologen van de grootste maatschap van ons land; MRON (Maatschap Radiologie Oost-Nederland). Hij specialiseerde zich in de prostaatdiagnostiek en ging daarvoor in de leer bij Prof. Dr. Jelle Barentsz van het UMC St. Radboud in Nijmegen. Veltman: ‘De theorie is de basis, maar verder gaat het om het lezen en interpreteren van scans , heel veel scans, want iedere patiënt is anders’.

Radioloog Jeroen Veltman bekijkt een MRI scan van de borst van een vrouw. Veltman, opgeleid in het UMC St. Radboud in Nijmegen en gepromoveerd op MRI mammadiagnostiek, heeft al duizenden van deze scans voorbij zien komen en beoordeeld. Eind maart krijgt hij er een superspecialisatie bij en dat is de prostaatdiagnostiek. Jeroen Veltman: ,,De basiskennis had ik hier al voor in huis, maar we gaan nu de prostaat MRI volgens de richtlijnen, protocol en verslaglegging van Prof. Dr. Jelle Barentsz van het UMC St. Radboud uitvoeren. Hij geniet wereldfaam op het gebied van de MRI diagnostiek.

Mijn collega radioloog Huib van Hout en ik zijn hiervoor een paar weken in de leer geweest bij de radiologie afdeling van het UMC St. Radboud om te leren volgens deze protocollen te werken. Hierbij ging het niet om basisprotocollen, maar juist om de fijne kneepjes van het vak. Met de nieuwste MRI-technieken bekeken we een paar honderd casussen. Je leert anders te kijken. De ene radioloog heeft een andere manier van door de protocollen te gaan dan de andere, maar ze hebben dezelfde eindconclusie. Van de vijf patiënten is er altijd wel één die niet in een protocol past en alleen door heel veel ‘plaatjes’ te lezen en daarvan te leren, word je beter. Het gaat om vragen als; hoe interpreteer je een bepaald klein vlekje, gaan we over tot het nemen van biopten of niet? Jelle Barentsz heeft een schat aan ervaring waaruit wij kunnen putten. Ook de laboranten zijn afgereisd naar Nijmegen om daar te leren volgens dit systeem te werken. Het is belangrijk dat er uniformiteit is; er mag geen zwakke schakel zijn.’’

Samenwerking radiologie in Twente

Eind vorig jaar besloten de 35 radiologen van de Twentse ziekenhuizen ZGT, MST en het Winterswijkse SKB samen te gaan. Eén van de voordelen van deze nieuwe maatschap is het verdelen van specialisaties waardoor je kwalitatief een belangrijke slag slaat. Veltman: ,,Door het grote aantal radiologen dat bij de fusie betrokken is, kun je heel goed specialiseren en dus de diepte ingaan. Waar vroeger de mensen naar een academisch ziekenhuis moesten in bijvoorbeeld Nijmegen of Groningen kunnen ze nu ook in de regio terecht. Het grote voordeel is dat er zo meer patiënten hierheen komen waardoor je meer ervaring krijgt en er expertise ontstaat, en dus meer kwaliteit. We kunnen ze zo nodig ook nog aan het Radboud in Nijmegen laten zien als we over een bepaalde casus willen overleggen.’’

Het vak

Veltman, opgeleid in het UMC St. Radboud in Nijmegen verkoos bewust de maatschapstructuur van ZGT boven het academische ziekenhuis. ,,Ik hou van het werken in een maatschap, juist de praktische invulling geeft mij voldoening. Wetenschap hoort daar zeker bij, maar primair staat de patiëntenzorg. Ik ben afgestudeerd op algemene radiologie en mijn promotie- onderzoek ging over MRI van de borst. Het vak van radioloog is een heel divers en mooi vak. Het is zakelijker en je hebt minder patiëntencontact dan het vak van bijvoorbeeld uroloog, maar daar heb ik bewust voor gekozen. Het is een meer afstandelijkere manier van omgaan met geneeskunde. Je kunt mij midden in de nacht wakker maken en dan vragen naar een naam van een patiënt en dan weet ik zeker dat ik die niet heb onthouden, maar vraag je mij naar een bepaalde casus dan zie ik direct het plaatje voor me. Als ik op een scan zie dat er ergens een enorme tumor in de prostaat zit, kan ik dit op een zakelijke manier en met droge ogen doorgeven aan de behandelend uroloog, maar de uroloog heeft de zware taak dit de patiënt te vertellen. Die afstand vind ik prettig. ‘’

3 Tesla MRI

ZGT schafte onlangs een 3 Tesla MRI aan die staat in Hengelo. Hiermee kun je de exacte locatie en de mate van agressiviteit van de tumor bepalen. Het is een scan van topniveau. Veltman: ,,MRI krijgt een steeds grotere rol bij het vaststellen of iemand prostaatkanker heeft of niet. Ik zie voor de MRI diagnostiek in de toekomst een plaats vooraan in het behandelingstraject van prostaatkanker. Een patiënt krijgt hierdoor snel duidelijkheid en dat betekent onzekerheidsreductie. Het Radboud in Nijmegen heeft al bewezen topdiagnostiek te bedrijven als het gaat om de prostaat. Samen met het Radboud zullen we hier in Twente hetzelfde realiseren.”

Auteur: Monica Verhoek

ZGT referentiecentrum

ZGT is het eerste MR Center of Excellence (CoE) van het Prostate MR Reference Center van het UMC St. Radboud op het gebied van radiologie. Deze samenwerking is geïnitieerd door De Prostaatkliniek waarmee ZGT sinds 2011 een samenwerking heeft. Voor een optimale diagnostiek werden de prostaat MR onderzoeken (ruim 900 tot nu toe) altijd in het UMC St Radboud gedaan.
De Prostaatkliniek initieerde samen met het UMC St Radboud ziekenhuis de opleiding en aansluiting voor de radiologen van het ZGT bij het Prostate MR Reference Center van het UMC St Radboud zodat zij nu volgens dezelfde protocollen en verslaglegging werken. Voor het waarborgen van kwaliteit is er onder andere een systeem van ‘double-reading’ geïmplementeerd, waarmee vanuit het Radboud in Nijmegen, de onderzoeken van de ZGT radiologen, mede kunnen worden beoordeeld.

Het bericht ‘Plaatjes zeggen mij meer dan namen’ verscheen eerst op De Prostaatkliniek.

Harry Halmans (60), is een trouwe gast op het forum van De Prostaatkliniek. Hij probeert hier om lotgenoten te helpen. Ruim 2 jaar geleden brak er voor hem een onzekere tijd aan toen bij een routinecontrole bleek dat hij een verhoogde psa-waarde had. Pas na een MRI-scan in het Prostate Mr Center of Excellence in het UMC St Radboud in Nijmegen kreeg hij een beetje rust.

,,Zoals veel mannen laat ik al vanaf mijn 50ste jaar mijn prostaat en PSA-waarde controleren, begint psychiatrisch hulpverlener Harry Halmans. ,,Ik deed dit bij de Andros kliniek in Maastricht. Ieder jaar was de uitslag prima. Echter ongeveer 2,5 geleden was de PSA licht verhoogd, namelijk 4,6. De uroloog nam dit heel serieus en stelde een behandeling voor. Ik schrok enorm van de manier waarop hij het vertelde en was ook direct bang dat ik kanker zou hebben.

Inmiddels weet ik dat deze waarde een lichte stijging is, dat op zich niet zoveel hoeft te betekenen. De uroloog stelde voor om biopten te laten nemen bij de Andros kliniek in Arnhem omdat het in Maastricht bij Andros niet kon. Maar ik had absoluut geen zin in biopten en liet mij verwijzen naar een uroloog in Sittard. Daar werd ik door een assistent gezien en die had binnen een paar minuten maar één boodschap en dat is een afspraak maken voor biopten.

Ik vond het wat te voorbarig en vlug, misschien was de PSA maar eenmalig verhoogd geweest en wie weet was deze nu lager. Er werd over en weer gesproken en de uroloog vond mij maar eigenwijs. Uiteindelijk ging hij akkoord om de PSA nog eens te laten prikken. Maar hij wilde mij eerst nog toucheren om daarna bloed te laten prikken.

Na het weekeinde belde hij op met de mededeling dat de PSA nu 5,3 was. Ik heb het idee dat het PSA verhoogd was omdat hij mij voor het bloedprikken had getoucheerd. Misschien gaf dit een vertekend beeld van de PSA-uitslag. Ik zei tegen de uroloog dat ik over 3 maanden mijn PSA wel weer zou laten prikken. Ik ben zelf hulpverlener en misschien daarom wel een stuk mondiger dan de doorsnee patiënt.

Geen kanker

De angst voor prostaatkanker blijft Halmans bezig houden en in de weken erop staat hij er mee op en gaat ermee naar bed. Hij struint internet af en zoekt contact met urologen in Nederland en België. Hij krijgt hier en daar geruststellende reacties, maar de onzekerheid blijft. ,,Ik liet mijn PSA prikken via mijn huisarts, bij de Andros kliniek en bij de uroloog in Sittard en ik keek zelf naar het verloop. Ik weet dat het geobsedeerd klinkt, maar voor een man is de prostaat zo belangrijk en ik was gewoon bang.’’

Uiteindelijk vindt Halmans op internet de website van de toen net opgestarte Prostaatkliniek. Via de mail zoekt hij contact met radiotherapeut en directeur van De Prostaatkliniek Jos Immerzeel. ,,Een week lang mailde we heen en weer en ik denk dat hij aanvoelde dat ik heel erg ongerust was. Ik vond het fijn dat hij mij dagelijks terugmailde zelfs nog rond middernacht. Hij bood mij de mogelijkheid om een MRI scan in Nijmegen te maken waar ik dankbaar gebruik van maakte. In Nijmegen verliep het prima, de scan werd gemaakt door Prof. dr. Jelle Barentsz en een dag of 3 later belde dr Immerzeel op om te vertellen dat ik geen kanker had, maar dat de prostaat wel geïrriteerd was. Ik was er heel blij mee en er viel een last van mij af.
Dr Immerzeel adviseerde om te stoppen met PSA prikken en om 6 maanden te wachten. Ik volgde zijn advies op en na 6 maanden was de PSA weer normaal.

Forum

Mannen moeten beter worden geïnformeerd, vind ik. Je moet goed uitkijken dat je niet een medisch circuit wordt ingezogen met allerlei vervelende onderzoeken en onnodige operaties met mogelijke vervelende gevolgen. De patiënt moet de regie hebben.
Intussen zag ik op het forum van de website van de Prostaatkliniek de reacties en vragen van lotgenoten. Ik begon met reageren omdat ik zo goed kan invoelen hoe blij dat je bent als je een reactie krijgt die je verder kan helpen in deze periode van onzekerheid.

Ik begon veel over prostaatproblemen te lezen en las de reacties van de artsen op het forum. Op veel vragen kan ik prima reageren, maar vaak wacht ik eerst het antwoord van uroloog Herman Roelink, één van de specialisten op het forum, af. Het onderwerp boeit mij enorm. Voor een man is een behandeling voor prostaatkanker een ingrijpende gebeurtenis. Incontinentie en ook impotentie zijn echt vreselijke zaken die je niemand toe wenst.

De Prostaatkliniek is een heel goed initiatief omdat ze een onafhankelijk advies geven dat los staat van de behandelaar. Voor mij is het geen probleem om te reizen voor een behandeling. Je gaat immers ook het land door om naar een pretpark te gaan. En wat is nou echt belangrijk? Ik woon op 3,5 uur afstand reizen met de trein en toch zou ik indien nodig in de trein stappen om naar de poli van Dr. H. Roelink in Almelo af reizen. Een goede arts met het hart op de juiste plek is goud waard.’’

 Auteur: Monica Verhoek

Het bericht Het verhaal van Harry verscheen eerst op De Prostaatkliniek.

In het Prostate-MR Center of Excellence van het UMC St Radboud in Nijmegen is door drs. Eline Vos, dr. Jurgen Futterer en staf, onderzoek gedaan naar een nieuwe ontwikkeling bij het maken van de prostaat-MRI.

Er werd bij een nieuw ontwikkelde endo-rectale spoel (de ballon met MRI-antenne) onderzocht hoe de kwaliteit was van de beelden vergeleken met de ‘klassieke’ spoel die tot nu toe gebruikelijk is. Zowel wat betreft de scherpte van de beelden als de kwaliteit van de digitale analyse presteerde de nieuwe spoel beter dan de huidig spoel. Er wordt dan ook gepleit voor spoedige ontwikkeling en productie voor normaal gebruik van de nieuwe spoelen.

- Zoals bekend, maakt De Prostaatkliniek al enkele jaren gebruik van de expertise van het centrum om een precies beeld te krijgen van uitbreiding en type prostaatkanker bij de patiënten om zo te komen tot een gedegen behandeladvies.–

Bron: UroToday.com

Oorspronkelijke titel: Clinical comparison between a currently available single-loop and an investigational dual-channel endorectal receive coil for prostate magnetic resonance imaging: A feasibility study at 1.5 and 3 T – Abstract

Auteurs: Vos EK, Sambandamurthy S, Kamel M, McKenney R, van Uden MJ, Hoeks CM, Yakar D, Scheenen TW, Fütterer JJ. 
Department of Radiology, Radboud University Nijmegen Medical Centre, Nijmegen, The Netherlands; and MEDRAD, Inc, Bayer HealthCare Medical Care, Indianola, PA. Invest Radiol. 2013 Sep 6.

Het bericht Onderzoek naar nieuwe spoel bij MRI verscheen eerst op De Prostaatkliniek.

De auteurs van dit onderzoek hebben een analyse verricht van 696 mannen die Multiparametrische MRI hebben ondergaan waarbij gerichte biopten werden genomen door de MRI beelden te ‘fuseren’ tijdens het Echo/Ultrasound onderzoek. Daarbij hebben ze 109 mannen geselecteerd die voldeden aan de criteria voor “Active Surveillance” – het ‘actief afwachtend beleid’ op basis van de PSA en uitslag van de 12 routine-biopten die tevoren waren genomen.

Ze vonden een significant grotere overeenkomst tussen tumorvolume en het percentage tumor in de biopsie bij de MRI-Echo-fusie biopten dan bij de blinde biopsieën. Zij concluderen dat de MRI-gerichte biopsie een betere voorspelling geeft van de aanwezige hoeveelheid tumor en zo een betere maat is voor het adviseren tot behandeling of ‘Actief Volgen’.

Abstract van een presentatie op de 14e Meeting van de ‘Society of Urologic Oncology’ (SUO) 4-6 december 2013 in Bethesda, USA, door Chinonyerem Okoro, Soroush Rais-Bahrami, Arvin George, Peter A. Pinto, et al.
National Cancer Institute.
U kunt dit abstract lezen op www.urotoday.com.

Noot van De Prostaatkliniek:

Onderzoeken in Nijmegen door het ‘Prostate MR Center of Excellence’ van RadboudUMC hebben aangetoond dat er ook een significant betere inschatting van de tumoragressiviteit wordt gezien met de MRI dan op basis van de routine-biopten.
Wilt u hier meer van weten, kunt u hier het hele onderzoek lezen (Engelstalig)..

Het bericht Gericht biopteren na Multiparametrische MRI is significant beter dan ‘blind’ biopten nemen verscheen eerst op De Prostaatkliniek.

Het CWZ kan sinds 2013 als eerste ziekenhuis in Nederland MRI-beelden combineren met het echografisch onderzoek (MR-TRUS fusie). Daardoor kunnen ze afwijkingen die verdacht zijn, zeer nauwkeurig bereiken voor weefselbiopten. Het onderzoek dat het CWZ gebruikt heet BiopSee®. Het heeft in het buitenland inmiddels zijn waarde bewezen.

Een BiopSee® onderzoek gebeurt tijdens een dagopname. Daarbij krijgt de patiënt algehele narcose of een ruggenprik. De MRI-beelden samen met het echografische onderzoek maken dat de uroloog zeer gericht de weefselbiopten kan afnemen via het huidgebied tussen balzak en anus (transperineaal). Zo combineert BiopSee® alle voordelen van de MRI met het gebruiksgemak van echografisch onderzoek van de prostaat. Daarbij blijft het ongemak voor de patiënt zo beperkt mogelijk. Ook is het risico op infecties bij het nemen van de weefselbiopten via de huid beduidend kleiner.

Bron: Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis

Het bericht BiopSee bij prostaatkanker verscheen eerst op De Prostaatkliniek.

Dat MRI een veelbelovende techniek is bij de diagnostiek van prostaatkanker, daar is iedereen het wel over eens. Wat nog niet onomstreden vaststaat, is wannéér en bij wie we het moeten inzetten. Uroloog Rik Somford (CWZ, Nijmegen) schreef er zijn proefschrift over. ‘De positie van MRI voor het stellen van de diagnose prostaatkanker of het uitsluiten daarvan is op dit moment nog niet voldoende duidelijk, gewoon omdat er nog niet genoeg bewijs is’.

De mogelijkheden van MRI zag Rik Somford (36) voor het eerst jaren geleden op Stanford University, Californië nog voordat hij uroloog was. Somford: ,,Ik deed er met behulp van MRI, onderzoek naar het brein en was gefascineerd door de mogelijkheden van deze techniek. MRI kwam in die tijd langzamerhand ook beschikbaar voor de prostaat, maar stond nog in de kinderschoenen. Later tijdens mijn opleiding tot uroloog in het Radboud Ziekenhuis in Nijmegen zag ik de MRI van de prostaat een enorme vlucht nemen. Het ziekenhuis behoort tot de top van de wereld op het gebied van MRI. Ik dacht: dat is interessant; daar zit toekomst in. Ik besloot er mijn promotieonderzoek aan te wijden.’’

Betere diagnostiek
Nu na jaren van studie en onderzoek ligt het proefschrift er. Het gaat over de uitdagingen in zowel de diagnostiek als de gradering en stadiëring van gelokaliseerde prostaatkanker (dat wil zeggen: zonder uitzaaiingen). Het gaat in op de vraag hoe je betere diagnostiek kan bedrijven bij patiënten met prostaatkanker. Somford: ,,MRI speelt hierbij een belangrijke rol. Je kunt hele mooie plaatjes maken met MRI, maar je wil ook dat de informatie van deze scans je verder brengt. Bijvoorbeeld dat het vinden van de prostaatkanker makkelijker is of dat je beter kan zien waar de kanker zich bevindt en of deze al dan niet door het prostaatkapsel heen groeit. Het moet aantoonbare meerwaarde hebben in de dagelijkse praktijk.”

Voordelen MRI
De belangrijke positie van MRI is aangetoond na de diagnose prostaatkanker, maar nog niet voldoende bij de verdenking op prostaatkanker, gewoon omdat er nog niet voldoende onderzoek naar gedaan is. Dat zal in de nabije toekomst, misschien over 1 of 2 jaar al, wel zo zijn. Wat dat aangaat geloof ik in de toekomst van MRI van de prostaat. Ik voorzie dat het binnen een paar jaar zo zal zijn dat een man met een verhoogde PSA-waarde direct een MRI-scan ondergaat. Is er op de MRI niets te zien, dan hoef je ook niet te biopteren.
MRI laat in ieder geval de meest agressieve (significante) tumoren zien. Je ziet precies waar die zich bevinden en kunt zelfs de mate van agressiviteit bepalen. Waarschijnlijk is het niet erg dat de minder agressieve tumoren (tot Gleasonscore 6) niet worden gezien op een MRI-scan omdat ze vaak niet tot problemen gaan leiden en al helemaal niet levensbedreigend zijn.

Toch zou je met name bij jongere mannen willen weten of je de minder agressieve (niet significante) kanker actief moet blijven volgen (active surveillance). Deze zouden op de lange termijn misschien wel problemen kunnen geven. De echte grote voorstanders van MRI, waar ik mijzelf ook toe reken, denken dat je de minder agressieve tumoren misschien niet eens wil vinden, omdat je daar niets aan hoeft te doen. Dit is zeer aannemelijk, maar daar is nu nog onvoldoende bewijs voor. Het is belangrijk dat er bewezen gaat worden dat tumoren die je niet ziet op de MRI, ook daadwerkelijk geen problemen zullen geven. Tot die tijd ontkomen we nog niet aan schematische biopten.’’
Eén van de stellingen van Somford in zijn proefschrift luidt dan ook:

Vooralsnog blijft een eerste sessie schematische TRUS-geleide biopten van de perifere zone de standaard voor diagnostiek van het prostaatcarcinoom, al dan niet aangevuld met MRI diagnostiek.

Somford: ,,Dit betekent dat het stellen van een diagnose van prostaatkanker nu nog gaat zoals we altijd al deden; als er sprake is van een verhoogd PSA volgt er een rectaal onderzoek. Met echografisch-geleide biopten worden er stukjes weefsel weggehaald uit de prostaat (TRUS-geleide biopsie). Deze biopten zijn echter min of meer willekeurig en tumoren kunnen worden gemist of het meest agressieve deel van de kanker wordt niet gevonden, wat leidt tot het later ontdekken van de tumor of tot onderschatting van de agressie ervan. Dit resulteert dan in onderbehandeling of inefficiënte behandeling. Bovendien is het nemen van biopten voor mannen onaangenaam. Ze krijgen via de anus 10 a 12 naalden geprikt in de prostaat.

MRI-geleide biopten
Met MRI en MRI-geleide biopten, kun je veel gerichter prikken en er zijn vaak maar 3 biopten per afwijking nodig. Toch blijven we bij het stellen van een diagnose voorlopig biopten nemen zoals in de rest van Nederland ook gebeurt. Zijn deze afwijkend en wordt er kanker gevonden dan heb je een diagnose. Vind je bij de biopten geen prostaatkanker, dan maken wij aansluitend een MRI. Praktijk is nu dat MRI een aanvulling is op wat je al hebt gedaan. Op dit moment is het zo dat het niet duidelijk is welke tumoren de MRI mist, als je dat zou weten, zou je MRI standaard kunnen inzetten vooarafgaand aan het stellen van een diagnose. Maar alleen als je zeker weet dat wat de MRI niet laat zien, ook nooit problemen zal geven.’’

Somford laat in zijn proefschrift verder zien dat gerichte MRI-geleide biopten van de tumor in het vervolgtraject van grote waarde kunnen zijn. Na de diagnose prostaatkanker zijn er veel behandelmogelijkheden, variërend van active surveillance tot operatief verwijderen van de prostaat. Er is een duidelijke behoefte aan methoden om te onderbouwen wat voor ieder individu de beste keuze is. Ook hebben geavanceerde MRI-technieken de potentie om bij te dragen aan een optimaal resultaat wanneer er gekozen wordt voor behandeling (zoals bijvoorbeeld radicale prostatectomie). Het biedt grote voordelen voor het vaststellen van de agressiviteit en of er kapseldoorbraak is of niet. In een groot aantal gevallen voorspelt de MRI bijvoorbeeld heel goed of er bijvoorbeeld zenuwsparend kan worden geopereerd. Dit biedt grote voordelen voor de patiënt omdat je hierbij de kans op impotentie kan verminderen doordat de zenuwen langs de prostaat intact blijven.

Behandeladvies
Goed behandeladvies is de basis van een goede behandeling. Dit moet volgens Somford in een multidisciplinair overleg plaatsvinden waar idealiter een radioloog, patholoog, uroloog, radiotherapeut en medisch oncoloog deel van uit maken.

Somford: ,,In Nederland bereiken we langzaam het niveau dat radiologen heel goed scans kunnen ‘lezen’ om te kijken waar de tumor zich bevindt en of er kapseldoorbraak is nadat er al prostaatkanker is vastgesteld. Maar slechts enkele radiologen zijn getraind in het vinden van prostaatkanker als deze nog niet is aangetoond met biopten. De kans is dan ook reëel dat zij soms een tumor missen. Ik vergelijk het maar met het opereren met een Da Vinci robot om de prostaat te verwijderen. Dat klinkt heel high-tech, maar het valt of staat met de kundigheid van degene die het apparaat bedient. Het trainen van radiologen en urologen in het omgaan met dergelijke nieuwe technieken is heel belangrijk. De komende jaren zal MRI onvermijdelijk een onmisbaar onderdeel worden van de prostaatkankerdiagnostiek en -stadiering en daarmee een belangrijke ondersteuning van te nemen behandelbesluiten. MRI zal over niet al te lange tijd direct al worden ingezet bij het stellen van een diagnose, waarbij de ervaring van radiologen bij het beoordelen van deze MRI’s van groot belang gaat zijn.’’

Auteur: Monica Verhoek

Het bericht ‘Ik geloof in de toekomst van prostaat-MRI’ verscheen eerst op De Prostaatkliniek.

Het Radboudumc Prostaat MR Referentie Centrum heeft de eerste patiënt onderzocht met een speciale nanovloeistof, die zeer kleine uitzaaiingen in lymfeklieren zichtbaar maakt. Dankzij deze vloeistof zijn uitzaaiingen vanaf 2 millimeter zichtbaar. Dit is momenteel met geen enkele andere techniek mogelijk. Voor patiënten is dit een grote stap voorwaarts in het vaststellen van de uitbreiding van hun ziekte. Het Radboudumc is vooralsnog het enige ziekenhuis in de wereld waar deze techniek wordt toegepast.

Radboudumc introduceert unieke diagnose als eerste ter wereld

Het ontdekken van kleine uitzaaiingen is met de huidige diagnostiek erg moeilijk: uit onderzoek is gebleken dat 70 procent van de uitzaaiingen, die kleiner zijn dan 8 millimeter, niet wordt gevonden met gewone CT of MRI-scans. Ook worden deze uitzaaiingen bij 40 procent van de patiënten bij kijkoperaties gemist en vallen ze in meer dan 50 procent buiten het standaard bestralingsveld.

De nano-MRI ontdekt lymfklieruitzaaiingen als ze nog zeer klein zijn. Door de vroegere opsporing is beeldgestuurde behandeling zoals gerichte bestraling of operatie mogelijk. Dit leidt tot minder bijwerkingen en een grotere kans op genezing.

Gerichter behandelen

De nanovloeistof bestaat uit kleine ijzerdeeltjes, die door een arts in een ader van de arm worden gespoten. Na 24 uur komt de patiënt terug voor een MRI-scan. Prof. dr. Jelle Barentsz: “Met de nano-vloeistof en onze speciale MRI-techniek zien we uitzaaiingen wit oplichten als een zaklamp in het duister, terwijl de gezonde klieren zwart zijn. Voor patiënten is dit een grote stap voorwaarts. Als we heel precies zien waar de kanker zit, kunnen we ook veel gerichter behandelen. Dit bespaart patiënten operaties en geeft ze betere genezingskansen.“

De komende weken zal het Radboudumc dit onderzoek aan vier patiënten per week aanbieden. Barentsz: “In eerste instantie richten we ons op patiënten met terugkerende prostaatkanker of een verhoogd risico op lymfklieruitzaaiingen. We willen onze capaciteit snel uitbreiden, omdat de nanovloeistof ook werkt bij andere kankersoorten, zoals borstkanker.”

Opleiding en onderzoek

Het Radboudumc heeft alle documenten en rechten van de vloeistof in eigendom en is de enige in de wereld, die het middel momenteel kan toepassen. Het Radboudumc Prostaat MR Referentie Centrum gaat een opleidingsprogramma voor andere ziekenhuizen ontwikkelen, zodat het middel voor meer patiënten beschikbaar komt. Ook wordt wetenschappelijk onderzoek gestart met de nano-MRI bij prostaakanker, borstkanker en andere kankers.

Indien u een financiële bijdrage wilt leveren aan de ontwikkeling van de nano-vloeistof, ga dan naar de website van het Radboud Oncologie Fonds. Heeft u vragen gerelateerd aan donaties, neem dan contact op met Petra van Soest: 024-366 8328.

Bron: Radboud umc

Het bericht Nano-MRI vergroot genezingskans prostaatkanker verscheen eerst op De Prostaatkliniek.

In NEJM is een onderzoek gepubliceerd van Anna Bill-Axelson over de resultaten van Radicale Prostatectomie versus ‘Actief Volgen’-beleid. Het onderzoek is gebaseerd op gegevens uit een een trial uitgevoerd tussen 1989 en 1999 bij bijna 700 mannen, waarbij gerandomiseerd werd tussen beide opties.

Reden voor het onderzoek was, dat al bekend was dat radicale prostatectomie afgezet tegenover actief volgen-beleid, de kans op sterfte verkleint onder mannen met gelokaliseerde prostaatkanker maar dat er nog belangrijke vragen bestonden over de lange termijn voordelen.

Conclusie:

Langdurige follow-up bevestigde een substantieel lagere sterfte ten gevolge van prostaatkanker na radicale prostatectomie. Het aantal te behandelen mannen om 1 dode te voorkomen, werd kleiner naarmate de behandeling was aangepast op basis van de diagnose-leeftijd en risico-factoren van de tumor.

Lees het originele artikel hier..

Noot van de redactie:

Er is alleen gekeken naar opereren versus afwachten (’actief volgen’). Dit zegt dus eigenlijk alleen iets over het mogelijke voordeel van wel of niet actief behandelen. Bij meer risico-factoren is actief behandelen meestal beter. Maar de ’standaard’ biopten geven niet altijd een correct beeld van de risico’s. Daarom maken we bij De Prostaatkliniek voor een nog betere selectie altijd een
MRI voordat er wordt geadviseerd tot ’afwachten’ of ’actief behandelen’.

Het bericht Radicale prostatectomie of Actief Volgen bij vroege prostaatkanker verscheen eerst op De Prostaatkliniek.

Doel van het onderzoek: de rol van MRI bij het’ Actief Volgen’ bij mannen met laag of gemiddeld-risico prostaatkanker om erachter te komen welke mannen hoger risico-prostaatkanker hebben, wat bij de standaard-biopsieën niet was gevonden.
Ook werd gekeken of de MRI gebruikt kon worden gedurende de ‘Actief Volgen’-periode als alternatief voor het regelmatig nemen van standaard-biopsieën.

Bevindingen: meerdere onderzoeken suggereren dat MRI vroeg in het Actief Volgen-traject die mannen eruit kan pikken waarvan de ernst van de prostaatkanker is gemist bij de eerste biopsie. Die mannen kunnen dan MRI-gerichte biopsieen worden aangeboden. Er zijn enkele centra die nu MRI gebruiken in de routine follow-up bij het ‘Actief Volgen’. Als met de MRI een afwijking wordt aangetoond, loopt de man meer kans op radiologische progressie dan mannen met een negative MRI bij de diagnose. Deze bevindingen dienen nog te worden bevestigd met lange-termijn onderzoeken, met een goede definitie van de kenmerken voor radiologische significantie en radiologische progressie.

Samenvatting: MRI is bruikbaar bij het identificeren van mannen met hoger-risico prostaatkanker, voordat een ‘Actief Volgen’-traject wordt ingezet, als ook voor het volgen van mannen in een Actief Volgen-traject zonder de noodzaak van reguliere herhaal-biopten.

Bron: UroToday.com

Het bericht Kan MRI de herhaalde biopsieën vervangen bij mannen in een ‘Actief Volgen’-traject bij prostaatkanker? verscheen eerst op De Prostaatkliniek.

Prof. Jelle Barentsz ontving op 25 mei een koninklijke onderscheiding vanwege zijn uitzonderlijke wetenschappelijke en maatschappelijke verdienste.

Jelle Barentsz, hoogleraar functionele beeldvorming, was op het moment van de uitreiking in het buitenland en ontving zijn onderscheiding op een later moment. Zijn onderzoek naar prostaatkanker en lymfeklier beeldvorming is over de hele wereld bekend en uniek in Nederland. Dat het belang van het onderzoek breed wordt onderkend blijkt uit de toekenning van verschillende prijzen zoals de Koningin Wilhelmina Onderzoeksprijs, de Wertheim Salomonson medaille en de Lifetime Achievement Award voor zijn werk in de uroradiologie.

Jelle Barentsz is nauw betrokken bij de disseminatie en implementatie van prostaat-beeldvorming voor de Europese Radiologie Vereniging. In 2011 opende Mark Rutte het door Jelle Barentsz opgerichte Prostate MR Center of Excellence van het Radboudumc.

Bron: nieuwsbericht UMC St Radboud
Foto: Maarten Barentsz

Het bericht Prof. Jelle Barentsz, Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw verscheen eerst op De Prostaatkliniek.

Het Radboudumc bouwt drie speciale operatiekamers waar patiënten met prostaatkanker, gynaecologische tumoren en hoofd-halskanker in één dag een complete behandeling kunnen krijgen. Zij krijgen dan in één dag een operatie, controle van het operatieresultaat (microscopische weefselanalyse) en een radiologische controle. Normaal gesproken staat hier een periode van een aantal weken voor, met meerdere ziekenhuisbezoeken.

Het Radboudumc verwacht over een jaar te kunnen starten en is dan het eerste ziekenhuis ter wereld dat deze behandeling in één dag in dezelfde ruimte kan uitvoeren. Voor deze ontwikkeling wordt samengewerkt met Siemens Healthcare.

In de drie nieuwe operatiekamers (OK’s) wordt alle diagnostische en therapeutische apparatuur rondom de patiënt opgesteld. Hiermee kunnen alle benodigde behandelingen achter elkaar, op dezelfde dag en in dezelfde ruimte plaatsvinden. In de operatiekamers kan een arts weefseldiagnostiek uitvoeren om al tijdens de operatie te controleren of een tumor compleet is verwijderd.

Ook komt er een MRI-scanner voor robotoperaties onder beeldcontrole en bestralingsapparatuur voor nauwkeurige inwendige bestraling, zodat de schade aan omliggend weefsel kan worden beperkt. In een zogenaamde hybride OK zijn operaties mogelijk met minimaal invasieve technologie, waarbij nauwelijks, of zelfs helemaal niet gesneden hoeft te worden, ondersteund met continue 3D-navigatie. Door de combinatie van deze mogelijkheden kunnen patiënten met prostaatkanker, gynaecologische tumoren en hoofd-halskanker straks in één dag behandeld worden. De ééndagsbehandeling wordt in de volgende fase ook mogelijk voor niertumoren, borstkanker, alvleesklierkanker en endeldarmkanker.

Betere kwaliteit

Een korter behandeltraject vergroot in de eerste plaats de behandelkwaliteit. Door tijdens de operatie al weefseldiagnostiek te doen, is de kans groter dat een tumor in één keer compleet verwijderd wordt. Zonodig kan dan tijdens de operatie direct besloten worden om (meer) tumorweefsel te verwijderen of om het geopereerde weefsel zorgvuldig te markeren zodat aanvullende bestraling zeer precies kan worden toegediend, zowel tijdens de operatie als daarna. Met deze verhoogde zekerheid op een complete verwijdering van de tumor, neemt de kans op volledige genezing toe en daarmee de overlevingskans. Hierdoor is het ook niet meer nodig dat de patiënt na een aantal weken terugkomt voor nacontrole of aanvullende behandelingen.

Patiënt houdt keuze

Patiënten houden altijd de mogelijkheid om de reguliere behandeling te ondergaan. Prof. Hein Gooszen, hoofd afdeling Operatiekamers: “Bij zowel patiënten als bij verzekeraars bestaat de behoefte aan betere kwaliteit, kortere behandelduur en behandelkeuze. De patiënt kan echter altijd kiezen. Als er tijdens de ingreep niet bestraald wordt, staat kwaliteitsverhoging voorop en is de tijdwinst twee of drie weken. Als er tijdens operatie ook wordt bestraald, is de tijdwinst groter, maar wordt de ingreep voor de patiënt ingewikkelder. De patient kan daarom kiezen om de behandelingen te spreiden, zonder in te leveren op kwaliteitsverhoging.”

Samenwerking met Siemens Healthcare

De ontwikkeling van de nieuwe aanpak is een langlopende samenwerking tussen het Radboudumc en Siemens Healthcare. Naast de installatie van geavanceerde apparatuur door Siemens doen beide instellingen onderzoek naar doorontwikkeling van bestaande en nieuwe beeldvormende apparatuur, ter verhoging van kwaliteit en verkorten van behandeling.

Bron: Persbericht Radboud UMC

Het bericht Radboudumc start ééndagsbehandeling van kanker verscheen eerst op De Prostaatkliniek.

Overlevingskansen bij prostaatkanker zijn het hoogst bij tijdige signalering. Uroloog prof. dr. Frans Debruyne, medisch directeur van Andros Mannenklinieken, pleit ervoor om MRI in te zetten, ook als er alleen al de verdenking is op prostaatkanker. ‘MRI biedt de meest nauwkeurig detectie en stadiering van prostaatkanker’. Hij is dan ook blij dat MRI is opgenomen in de nieuwe NVU (Nederlandse Vereniging voor Urologie) richtlijnen.

In de Andros Mannenkliniek waarvan Prof. Debruyne medisch directeur is, worden per jaar vele honderden mannen gezien met de meest uiteenlopende urologische problemen. Debruyne: “De kliniek richt zich met name op de ouder wordende man die kampt met erectiestoornissen, plasklachten, vitaliteitsproblemen (testosteron-tekort) en goed- en kwaadaardige prostaatproblemen.
Bij ons staat tijdige diagnostiek met betrekking tot de prostaat centraal. Dit is belangrijk omdat er ieder jaar nog 3000 mannen overlijden aan de gevolgen van prostaatkanker. Als je er op tijd bij bent, kun je ze genezen”.

Tijdige diagnose

“Wij zien mannen vaak al wanneer de eerste tekenen er zijn dat er mogelijk iets mis is met de prostaat. Wij controleren dan standaard de PSA-waarde, doen een rectaal onderzoek en indien nodig doen wij een echo-onderzoek. In samenwerking met De Prostaatkliniek maken we, wanneer er de verdenking is van prostaatkanker een speciale (MP – Multiparameter) MRI om vast te stellen of er sprake is van prostaatkanker. Daarna kunnen we meer gericht biopten nemen of mannen met een gerust hart meedelen dat biopsie niet nodig is.

Geen operaties

De urologen bij Andros behandelen niet zelf klinisch, maar beschikken over een expert-netwerk van urologen en radiotherapeuten die het predicaat ‘excellent’ hebben. Debruyne: “Wij zijn gespecialiseerd in (vroeg-)diagnostiek en de therapie laten we over aan de beste specialisten van Nederland. We kijken naar hoeveel laparoscopische (kijkoperaties) en robotoperaties er per jaar worden gedaan door de behandelaar en of er goede nazorg is. Het zijn zeer technische ingrepen waarbij veel ervaring is vereist. Zonder grote vaardigheid kan een slechtere ingreep volgen met mogelijk veel onnodige complicaties en een verhoogde kans op overlijden.”

Nieuwe richtlijnen

Onlangs zijn de richtlijnen voor prostaatkanker bijgesteld. Deze leggen ook de nadruk op de vroegdiagnostiek en het inzetten van MRI hierbij. De richtlijn zegt hierover: Uit onderzoek is gebleken dat met de huidige ‘random’ genomen echogeleide biopten 10-20% van de klinisch relevante tumoren wordt gemist. Inzet van de mp-MRI voorafgaand aan echogeleide biopsie (of MRI-echo-fusie-biopsie) in het primaire diagnostische proces zal de detectiekans op significant prostaatcarcinoom verhogen. Hiermee lijkt de sequentie van het huidige diagnostische traject te veranderen van post- naar pre-biopsie-MRI-onderzoek.

Debruyne: “Met behulp van MRI is het mogelijk om beter te bepalen waar in de prostaat de prostaatkanker zich precies bevindt en zodoende krijg je betere biopten omdat je veel gerichter kunt prikken. Je kunt met MRI de mate van agressiviteit bepalen en kijken of de prostaatkanker buiten de prostaat is gegroeid. Zo kan je een optimale therapiekeuze bepalen met alle positieve consequenties.”

Aan de MRI-scan kleven echter ook praktische bezwaren. Een MRI scan is relatief duur en niet alle radiologen in Nederland zijn zo getraind dat ze de scans goed kunnen ‘lezen’. Debruyne: “Daarom laten wij samen met De Prostaatkliniek de MRI ‘s maken onder leiding van Prof. dr. Jelle Barentsz in het UMC St Radboud dat behoort tot de meest toonaangevende centra op het gebied van prostaat-MRI ter wereld.”

Actief afwachten

Ook komt er steeds meer bewijs dat patiënten in de laagrisicogroep, die dus in principe in aanmerking komen voor het actief afwachtend beleid, een grote kans lopen op overbehandeling. In de herziene richtlijn staat daarom de aanbeveling om deze patiënten, met een lage PSA (<10 ng/ml), een Gleason-score van 6 of minder, en met één of twee positieve biopten, louter actief te volgen en pas een in opzet genezende behandeling aan te bieden als er tekenen van tumoractiviteit zijn.

Debruyne: “We zien zo’n 200 prostaten met gelokaliseerde prostaatkanker (kanker binnen de prostaat) per jaar. 40 procent hiervan komt in een active surveillance (actief afwachten) programma terecht. Dit betekent dat we ze regelmatig zien en dat ze in de gaten worden gehouden. Er wordt in Nederland nog veel te veel overbehandeld met alle nare gevolgen van dien, denk hierbij aan impotentie en incontinentie. Een behandelaar wil nu eenmaal graag behandelen, ook als het in principe (nog) niet nodig is. Wij zijn veel selectiever en dit komt de kwaliteit van leven voor de patiënt ten goede. Een bijkomende voordeel is dat het veel minder geld kost.

Kwaliteit van leven

Voor uroloog Prof. Dr. Frans Debruyne staat kwaliteit van leven voorop. De levensvreugde van de mannen hangt af van de kwaliteit van hun urogenitale functies. Kun je plassen? Of een erectie krijgen? Debruyne: “We hebben een holistische aanpak. We kijken naar de totale mens en overleggen samen met de patiënt de vervolgstappen. Ze krijgen hier de ruimte en de tijd en bovendien, omdat wij zelf geen behandelaar zijn, een onafhankelijk advies. Levensstijl en een vroege opsporing van urologische en urogenitale afwijkingen bij de ouder wordende man, hebben bij ons extra aandacht. En dat stellen mannen bijzonder op prijs.”

Auteur: Monica Verhoek

Het bericht De juiste behandeling op het juiste moment verscheen eerst op De Prostaatkliniek.